Thanatopraxie

Wat is thanatopraxie, ook wel lichte balseming genoemd?

Thanatopraxie is een manier om het lichaam van een overledene voor een langere periode te conserveren. Deze behandeling legt de natuurlijke ontbinding van het lichaam tijdelijk volledig stil, waardoor koelen tijdens de opbaring niet nodig is. Dit maakt dat je dierbare warmer en zachter aanvoelt. Dankzij thanatopraxie ziet de overledene er mooi en natuurlijk uit tot aan de dag van de uitvaart ; er ontstaan gedurende de opbaring geen onaangename geuren. Nabestaanden kunnen op deze manier zorgeloos en liefdevol afscheid nemen van hun dierbare.

Na tien dagen verliest de conserverende vloeistof zijn werking. Zo wordt de natuurlijke ontbinding hervat, net als bij een lichaam dat niet licht gebalsemd is.

Thanatopraxie biedt garantie voor een hoogstaande en kwalitatieve zorg. De opbaring is hygiënischer, esthetisch mooier en verloopt zorgelozer, wat een enorme meerwaarde is voor zowel de nabestaanden als uitvaartondernemer.

Thanatopraxie kan altijd worden toegepast. Bij voorkeur voer ik de lichte balseming binnen de 24 uur na overlijden uit, omdat dit de mooiste resultaten geeft tot en met de dag van de uitvaart. Maar ook als opbaring met koeling problemen zou leveren, kan ik de uitvaartondernemers en de nabestaanden met thanatopraxie een uitkomst bieden.

Het is onmogelijk om zonder kennis en kunde over het menselijk lichaam én de conserverende vloeistoffen een kwalitatieve thanatopraxie behandeling uit te voeren. Vraag daarom bij uw uitvaartondernemer altijd naar een gediplomeerde thanatopractor met veel ervaring.

Wat is het verschil tussen thanatopraxie en balsemen?

Thanatopraxie is een lichtere versie van het beter gekende 'balsemen'. Het is bedoeld om het lichaam van een overledene tijdelijk te conserveren en een mooie opbaring te verzorgen. Een tiental dagen na de behandeling is de conserverende vloeistof uitgewerkt en komt de natuurlijke ontbinding weer op gang.

Balsemen daarentegen heeft als doel een lichaam zo lang mogelijk te conserveren. Het principe van de behandeling is hetzelfde. Het grote verschil is de samenstelling van de gebruikte conserverende vloeistof.

Balsemen is in België alleen in uitzonderlijke situaties toegestaan, namelijk als:

• het lichaam naar het buitenland vervoerd dient te worden;
• de overledene een lid is van het koninklijk huis;
• het lichaam van de overledene ter beschikking wordt gesteld voor de wetenschap.

Waarom kiezen voor een balseming? Wat zijn de praktische voordelen?

Na overlijden verandert het lichaam op een korte tijd door een tal van fysiologische processen die een aantal onaangename bijwerkingen met zich kunnen meebrengen. Doordat thanatopraxie de ontbinding tijdelijk stil legt, kunnen deze voorkomen en/of opgelost worden.

Thanatopraxie is in België nog een vrij onbekende manier van opbaren. Mensen vragen zich dan ook af waarom zij voor een lichte balseming zouden kiezen. Hieronder licht ik graag de belangrijkste redenen even toe.

• Een zorgeloze opbaring

Nabestaanden kunnen in alle rust én op persoonlijke wijze afscheid nemen van hun dierbare, omdat er geen zorgen zijn over het verloop van de opbaring.

Het is na thanatopraxie hygiënisch om de overledene aan te raken en eventueel besmettingsgevaar wordt voorkomen (HIV, hepatitis, TBC, …). De ingreep voorkomt onaangename geuren, lekkage van lichaamsvochten, verkleuringen en opzwellingen.

• Koelen is niet nodig

• De omgevingstemperatuur beïnvloedt het verloop van de opbaring niet. Warme zomers vormen geen risico en in de winter kan de verwarming gewoon aan, waardoor nabestaanden niet in de kou hoeven te rouwen;
• Het lichaam neemt de temperatuur van de omgeving aan waardoor deze niet meer ijskoud aanvoelt. Dit maakt aanraking emotioneel makkelijker en laagdrempeliger voor de nabestaanden.
• Er is geen storend geluid van de draaiende motor van de koelplaat.

• Mooie en natuurlijke uitstraling

• De overledene krijgt een natuurlijkere kleur, zoals hij of zij die bij leven ook had. Lijkbleekheid en lijkvlekken bij de oren en de handen verdwijnen; tekenen van een eventuele ziekte vervagen of verdwijnen zelfs.
• Na een traumatische gebeurtenis kan de overledene toonbaar gemaakt worden dankzij thanatopraxie, in combinatie met reconstructie en camouflage technieken.

• Langdurige opbaring

Waar een koeling niet altijd garantie kan bieden om de volledige opbaarperiode het lichaam in een goede toestand te houden, geeft thanatopraxie meer zekerheid. Door het tijdelijk stilleggen van de ontbinding kan de overledene tot aan de uitvaart mooi en natuurlijk opgebaard blijven en is er geen risico op vroegtijdig sluiten van de kist. Hierdoor krijgen nabestaanden die pas later aanwezig kunnen zijn, ook de mogelijkheid tot een aangenaam afscheid.

Om rekening mee te houden

Ik kies er bewust voor om geen thanatopraxie behandeling thuis uit te voeren. Het is een ingreep dat in een thuisomgeving nadelen met zich mee brengt voor zowel de thanatopractor als voor de nabestaanden.

Het uitvoeren van een lichte balseming is fysiek zwaar werk en vereist een hoge precisie, aandacht en concentratie. Een goede infrastructuur is daarom van groot belang. Tijdens de behandeling wordt er een conserverende vloeistof gebruikt, welke bij blootstelling kan zorgen voor irritaties aan de huid, ogen en luchtwegen. Zonder goed ventilatiesysteem worden alle aanwezigen hieraan blootgesteld. De veiligheid van zowel de nabestaanden als de thanatopractor staat bij mij voorop.

Thanatopraxie is een invasieve ingreep. Dit proces, samen met het vrijkomen van ontbindingsgassen, kan als aangrijpend worden ervaren.

Tot slot beïnvloedt de aanwezigheid van nabestaanden onbewust het waarnemings- en anticipatievermogen van de thanatopractor richting de overledene, wat ten koste gaat van de kwaliteit van de behandeling.

Als thanatopractor stel ik alles in het werk om de overledene zo goed mogelijk te behandelen voor een waardig afscheid. Ik kan echter niet spreken van een resultaatsverbintenis, wel een inspanningsverplichting. Er wordt steeds gestreefd naar een zo'n best mogelijk en haalbaar resultaat, rekening houdend met de wensen van de familie en/of de uitvaartondernemer.

Hoe gaat thanatopraxie in zijn werk?

Thanatopraxie is een specialistische behandeling waarbij men door middel van een kleine incisie in de slagader een conserverende vloeistof inbrengt ter vervanging van het bloed. De samenstelling en concentratie van deze vloeistof wordt aangepast op basis van een aantal factoren zoals de doodsoorzaak, conditie van het lichaam, de medische achtergrond en de opbaarperiode. Tijdens dit proces wordt het lichaam zachtjes gemasseerd om een goede verdeling van de balsemvloeistof te garanderen. Ontbindingsgassen en vocht, welke de ontbinding versnellen, worden tijdens dit proces verwijderd uit de holle organen, het spijsverteringsstelsel en de lichaamsholten. Na de lichte balseming wordt de overledene verzorgd en gekleed, waarbij de nabestaanden, indien zij dit wensen, kunnen helpen.

Wanneer is een thanatopraxiebehandeling aan te raden?

In bepaalde situaties is thanatopraxie aan te raden zodat vroegtijdig sluiten van de kist voorkomen wordt. Enkele voorbeelden van hiervan zijn:

• Vinding

Sommige mensen worden pas (enkele) dagen na overlijden gevonden. Doordat het lichaam tot aan de vinding niet gekoeld is, hebben bacteriën zich al kunnen verspreiden in en over het lichaam én zijn er vaak al zichtbare ontbindingsverschijnselen. Thanatopraxie legt de ontbinding tijdelijk volledig stil en zorgt ervoor dat kenmerken vervagen.

Bij een lichaam in verre staat van ontbinding is het echter onmogelijk om nog een thanatopraxiebehandeling uit te voeren.

• Postuur

Het postuur van een overledene heeft een invloed op de effectiviteit van een koelplaat. Een forser gebouwd lichaam is moeilijker te koelen dan een slanker iemand. Bij een fors lichaam kan de koelplaat verder gelegen plekken, zoals de buik, onvoldoende koelen waardoor de ontbinding op die plekken actief kan optreden en het lichaam snel achteruit gaat. In tegenstelling tot koelen, heeft het postuur van een overledene geen invloed op de conserverende werking van een lichte balseming.

• Hoge temperatuur

Zomerse temperaturen kunnen voor complicaties zorgen bij een opbaring met koeling. Een koelplaat is niet krachtig genoeg om een lichaam voldoende te koelen in deze periode. Verder is het niet overal even gemakkelijk om de opbaarruimte gekoeld te houden d.m.v. een airco waardoor het lichaam te warm blijft en de activiteit van de bacteriën en enzymen steeds groter wordt. Het ontbindingsproces wordt onvoldoende afgeremd waardoor het lichaam snel achteruit kan gaan.

Na thanatopraxie ondervindt het lichaam geen invloed meer van hoge temperaturen. De overledene hoeft niet meer gekoeld te worden en kan thuis opgebaard worden zonder airco zodat de nabestaanden niet in een koude ruimte hoeven te rouwen.

• Chemotherapie

Chemotherapie is de behandeling van kanker met celdodende of celdeling-remmende medicijnen. Cytostatica doden en verzwakken snel delende cellen in tumoren maar tasten ook de gezonde cellen aan in de huid, het bloed en de darmen. Het lichaam is daardoor reeds ernstig verzwakt en extra gevoelig voor ontbinding. Na overlijden blijven medicijnen in het bloed aanwezig, waardoor het lichaam tijdens een opbaring met koeling snel achteruit gaat. Thanatopraxie neutraliseert de medicijnen zodat het lichaam tot aan de uitvaart er mooi en natuurlijk blijft uitzien.

• Infecties en open wonden

Bij infecties zijn er vaak extra veel bacteriën aanwezig in de darmen, de longen of in het bloed. Ook bij bestaande (grote) open wonden is de kans op bacteriële infectie groot. In deze gevallen verloopt de ontbinding extra snel en is er zonder thanatopraxie een verhoogde kans op zichtbare kenmerken van ontbinding of zelfs vroegtijdig sluiten van de kist.

• Obductie / autopsie

Bij de opbaring is van de autopsie vrijwel niets te zien (eventueel zichtbare hechtingen aan hals en/of hoofd en mogelijke verkleuringen).

Desondanks kan obductie wel voor indirecte verschijnselen zorgen. Het lichaam wordt tijdens dit proces extra blootgesteld aan bacteriën en de organen zijn niet meer intact. Bacteriën kunnen zich daardoor gemakkelijker verspreiden en de ontbinding versnellen.

Het is aangeraden om na obductie een thanatopraxiebehandeling uit te voeren zodat de ontbinding tijdelijk stilgelegd wordt en de kenmerken hiervan (bv. verkleuringen) teruggedrongen of voorkomen worden. Dit maakt een mooie en zorgeloze opbaring mogelijk, zelfs na deze ingreep.

Wanneer kan er geen thanatopraxie toegepast worden?

In principe kan men in de meeste gevallen een thanatopraxie behandeling uitvoeren, mits akkoord van de nabestaanden. Er kunnen echter praktische of juridische bezwaren bestaan. In volgende situaties is thanatopraxie uitgesloten:

• Een lichaam in (verre) staat van ontbinding
• Indien de overledene verzet had aangetekend bij leven
• Indien het een verdacht overlijden betreft
• Bij in beslagname van het lichaam door de onderzoeksrechter
• Geloofsovertuiging